Zasady WCAG 2.0
Na WCAG składają się łącznie 4 zasady, 13 wytycznych i 49 kryteriów. Fundamentem standardu pozostają cztery obszary stanowiące filar dostępności. Chodzi tu o:
- Rzetelność – Platformy rzetelne to takie, które są w pełni responsywne i dostosowane do odczytu na specjalnych urządzeniach stosowanych przez osoby z niepełnosprawnościami. Są one dostępne w różnych układach i na wielu przeglądarkach oraz systemach operacyjnych, a także przy zastosowaniu technologii asystujących.
- Percepcja – w tej zasadzie chodzi o takie przedstawienie wszystkich elementów interfejsu użytkownika, aby każda osoba mogła z nich korzystać przy pomocy własnych zmysłów. Mowa w niej nie tylko o konieczności stworzenia tekstowej alternatywy dla wszystkich elementów graficznych, ale także o zapewnieniu dostępu do multimediów w wersjach możliwych do odtworzenia przez osoby niesłyszące, czy możliwości ustawienia wysokiego kontrastu lub niestandardowej wielkości liter.
- Zrozumiałość – ta zasada nakłada konieczność prezentowania treści serwisu w sposób zrozumiały dla użytkownika. Niezbędne jest zatem używanie prostych i jasnych komend, przewidywalnej, konsekwentnej treści oraz poprawnej pisowni. Innym zapisem standardu jest uwaga, że w ramach serwisu internetowego, nie powinny znajdować się detale różniące się wyglądem, a spełniające podobne zadania.
- Funkcjonalność – ostatnia zasada jest rozumiana jako zapewnienie, aby wszystkie elementy interfejsu oraz nawigacji były możliwe do użycia. Interpretując szczegóły tej zasady warto wiedzieć, że każdy z użytkowników powinien mieć wystarczająco dużo czasu na zapoznanie się z treścią serwisu i skorzystanie z niej. Dodatkowo w łatwy sposób można poruszać się po stronie z poziomu klawiatury mając dostęp do wszystkich metod obsługi. Istnieją także wskazówki projektowania interfejsów z myślą o niestymulowaniu napadów padaczki, czyli z pominięciem migających elementów.
Dalszą część artykułu przeczytasz poniżej - pod formularzem.
Poziomy zgodności z wytycznymi WCAG 2.0
Oprócz podziału na 4 grupy opisane powyżej w standardzie WCAG 2.0 wyróżnia się także trzy poziomy dostępności. Najniższym jest A i zapewnia on najbardziej podstawowy zestaw wymogów dostępności. Aby serwis internetowy był zgodny ze standardem na poziomie AA, muszą być spełnione wszystkie kryteria sukcesu poziomu AA oraz poziomu podstawowego. Najwyższy stopień zgodności z WCAG 2.0 jest niezwykle rzadko osiągany, gdyż oprócz parametrów ujętych w poziomach A i AA, wymaga także spełnienia kolejnych, jeszcze bardziej zaawansowanych kryteriów.
Nowości w WCAG 2.1
Pierwsza wersja WCAG pojawiła się już w 1999 roku, kolejna WCAG 2.0 – w roku 2008, najnowsza w 2018 roku. Systematyczna aktualizacja wytycznych jest niezbędna, z uwagi na dynamiczny rozwój technologii mobilnych. Według statystyk firm śledzących rynek smartfonów, na przestrzeni roku 2019 użycie smartfonów na świecie wzrosło o 8%. W stosunku do 2010 roku przyrosty należy liczyć w miliardach sztuk. To właśnie powszechność użytkowania urządzeń mobilnych była podstawą do stworzenia 17 dodatkowych wytycznych dla twórców treści internetowych. Co się wśród nich znajduje? Między innymi funkcja oglądania obrazu na urządzeniach mobilnych w orientacji pionowej i poziomej, dopasowanie treści strony do okna urządzenia, bez konieczności przewijania obrazu oraz możliwość wyłączenia animacji po interakcji.
Kto musi przestrzegać zaleceń WCAG?
Mimo że WCAG 2.1 to "tylko" zbiór zaleceń sporządzonych przez zewnętrzną międzynarodową organizację, zawarte w nim rekomendacje zostały włączone do prawodawstwa europejskiego oraz polskiego. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, do stosowania standardów WCAG 2.1 zobligowane są wszystkie podmioty publiczne, w tym agencje rządowe, zakłady karne, szkoły publiczne, urzędy miast czy sądy i prokuratury na wszystkich szczeblach.
Przeczytaj więcej na temat WCAG
Dostępność cyfrowa. Dostosowanie strony internetowej i aplikacji mobilnej do wytycznych WCAG (jako usługa) - Strony firmowe i portale dostępne dla osób niepełnosprawnych
Dlaczego warto mieć WCAG, gdy nie mamy takiego obowiązku?
Chociaż obowiązek stosowania WCAG 2.1 nałożony jest jedynie na jednostki publiczne, warto go stosować także w innych przypadkach. Osoby z niepełnosprawnościami często korzystają z narzędzi ułatwiających im załatwianie codziennych spraw przez internet. Inwestycja w zwiększenie dostępności to nie tylko wyraz troski o wyrównywanie szans i przeciwdziałanie wykluczeniu osób z niepełnosprawnościami, ale także zwiększanie zasięgów. Jasna i przejrzysta strona internetowa czy aplikacja mobilna zwiększa ruch zarówno wśród osób z niepełnosprawnością, jak i innych użytkowników sieci. Może się to przełożyć na zwiększenie popularności serwisu oraz dochodów ze sprzedaży produktów czy usług. W internecie trzeba się wyróżnić, aby przyciągnąć klientów. Dobrą formą jest właśnie troska o osoby starsze czy potencjalnie wykluczone. Takie inicjatywy społeczne są jednym z wyróżników, dzięki którym nasza marka zyskuje na zaufaniu.
Przeczytaj więcej - inne artykuły na temat WCAG na blogu Krakweb
Jakie są standardy i poziomy WCAG? Jak można je sprawdzać automatycznymi skanerami i audytami?
WCAG w serwisach korporacyjnych spółek prywatnych
Firmy prywatne nie są zobowiązane do stosowania urzędowych wytycznych dotyczących przystosowania serwisów internetowych dla osób z niepełnosprawnościami. Posiadanie strony zgodnej ze standardem WCAG nie jest również wymogiem wobec spółek giełdowych - narzucanym emitentom - ze strony GPW (Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie). Dlaczego więc warto mieć stronę dostępną dla osób niepełnosprawnych? Po pierwsze dostępność pozwoli osobom z niepełnosprawnościami lepiej, łatwiej korzystać z serwisu internetowego. Drugim kluczowym aspektem jest wizerunek. Firma posiadająca serwis dostępny dla osób z niepełnosprawnościami to firma postrzegana jako dbająca o innych, wrażliwa i otwarta. Z punktu widzenia analizy kosztów i korzyści uważam, że inwestycja w WCAG się opłaca. Będzie ona niewielkim kosztem dodatkowym - rzędu 5-15% wartości projektu wdrożeniowego. Dzięki temu uzyskujemy przewagę nad konkurentami, którzy WCAG nie oferują i ułatwiamy życie społeczne zmienijąc trendy będące na świecie.
Maciej Chmielowski, CEO w Krakweb
Widget WCAG w ICEberg CMS na przykładzie strony SMS Kraków
Napisz do nas - zrealizujemy serwis internetowy z WCAG dla Ciebie
Aktualizacja - podsumowanie kluczowych zmian w 2024 i 2025
W latach 2024–2025 w Unii Europejskiej i w Polsce wprowadzone zostały nowe regulacje dotyczące dostępności cyfrowej, które znacznie rozszerzają dotychczasowe obowiązki i zakres stosowania przepisów. W UE dyrektywa Web Accessibility Directive nakłada rygorystyczne wymagania na strony internetowe i aplikacje mobilne podmiotów sektora publicznego, a Dyrektywa (UE) 2019/882 – tzw. European Accessibility Act (EAA) – wprowadza wspólne wymogi dostępnościowych dla wybranych produktów i usług ICT w całym rynku wewnętrznym, z datą obowiązywania od 28 czerwca 2025 r. W Polsce natomiast 26 kwietnia 2024 r. została podpisana ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności przez podmioty gospodarcze („Polski Akt o Dostępności”, Dz.U. 2024 poz. 731), której większość przepisów wejdzie w życie 28 czerwca 2025 r.
Nowe przepisy Unii Europejskiej
Dyrektywa (EU) 2016/2102 – Web Accessibility Directive
Od 23 września 2018 r. państwa członkowskie musiały wprowadzić do prawa krajowego dyrektywę nakładającą na publiczne strony internetowe i aplikacje mobilne obowiązek zapewnienia dostępności, zgodnie z normą EN 301 549 oraz WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) Więcej informacji (link zewnętrzny):Cyfrowa strategia Europy (https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/web-accessibility)
Dyrektywa wymaga m.in. publikacji deklaracji dostępności, mechanizmu zgłaszania uwag przez użytkowników oraz regularnego monitoringu i raportowania co trzy lata.
Dyrektywa (EU) 2019/882 – European Accessibility Act
European Accessibility Act (EAA) została przyjęta 17 kwietnia 2019 r. i ma na celu ujednolicenie wymagań dostępności dla wybranych produktów i usług ICT na całym jednolitym rynku UE.
Państwa członkowskie miały czas do 28 czerwca 2022 r. na implementację dyrektywy, natomiast obowiązek wprowadzenia zgodnych z EAA nowych produktów i usług rozpoczyna się 28 czerwca 2025 r., a produktów i usług istniejących – do 28 czerwca 2030 r.
EAA obejmuje m.in. komputery, smartfony, e-booki, bankomaty, maszyny biletowe, usługi transportowe, e-commerce, usługi finansowe, media i telekomunikację
Polski Akt o Dostępności (PAD)
Podstawa prawna i wejście w życie
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności przez podmioty gospodarcze (Dz.U. 2024 poz. 731), znana jako Polski Akt o Dostępności, została podpisana przez Prezydenta RP 9 maja 2024 r..
Większość przepisów PAD zacznie obowiązywać 28 czerwca 2025 r. (z wyjątkiem niektórych przepisów wchodzących wcześniej w życie, m.in. art. 6 pkt 1, 2 i 5–9 oraz art. 39 pkt 6 od 30 maja 2024 r.).
Zakres podmiotowy
Nowe regulacje dotyczą przedsiębiorców świadczących usługi i oferujących produkty ICT (w tym e-commerce, aplikacje mobilne, strony WWW), z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców (zatrudniających < 10 pracowników i obrotem/aktywami ≤ 2 mln €).
Obowiązki obejmują również instytucje kultury, organizacje pozarządowe oraz inne podmioty społeczne świadczące usługi drogą elektroniczną na rzecz szerokiej publiczności.
Kluczowe obowiązki
- Zgodność z technicznymi standardami – wdrożenie EN 301 549 v3.2.1 oraz WCAG 2.1 na poziomie co najmniej AA .
- Deklaracja dostępności – publikacja szczegółowej informacji o stopniu zgodności i alternatywnych rozwiązaniach.
- Mechanizm zgłaszania problemów – łatwy dostęp do formularza kontaktowego umożliwiającego zgłaszanie braków dostępności oraz uzyskiwanie informacji w alternatywnych formach.
- Raportowanie i monitoring – udział we wdrażanym przez upoważnione organy systemie kontroli i raportowania stanów dostępności.
Sankcje za nieprzestrzeganie
Za niedopełnienie obowiązków dostępności może zostać nałożona kara finansowa (ustalana przez PFRON lub organ nadzoru), nieprzekraczająca 10-krotności przeciętnego wynagrodzenia lub 10 % obrotu za poprzedni rok obrotowy.
Produkty i usługi niespełniające wymagań mogą zostać wycofane z rynku oraz obrotu, aż do usunięcia nieprawidłowości.
Wymagane standardy techniczne
- EN 301 549 v3.2.1 (2021) stanowi zharmonizowaną normę określającą wymagania dostępności dla ICT, włączając w pełni WCAG 2.1 .
- WCAG 2.1 AA to minimalny poziom stosowany zarówno w EU (EAA), jak i w Polsce (PAD), dotyczący m.in. hierarchii nagłówków, kontrastu kolorów, alternatyw tekstowych, obsługi klawiatury oraz responsywności.
Rekomendacje wdrożeniowe
- Audyt wstępny – przeprowadzenie szczegółowej oceny zgodności zgodnie z EN 301 549 i WCAG 2.1 przez wyspecjalizowanego audytora oraz użytkowników korzystających z technologii wspomagających.
- Plan naprawczy – priorytetyzacja najistotniejszych barier dla użytkowników z różnymi niepełnosprawnościami i opracowanie harmonogramu działań.
- Szkolenia – edukacja zespołów projektowych, deweloperskich i redakcyjnych w zakresie dostępności cyfrowej i najlepszych praktyk.
- Proces ciągłego monitoringu – automatyczne i manualne testy po każdej większej zmianie, a także stałe zbieranie i analiza opinii użytkowników.
- Dokumentacja i raportowanie – prowadzenie transparentnej dokumentacji wdrożeniowej oraz przygotowanie materiałów raportowych dla organów nadzoru.
Podsumowanie
Wdrożenie nowych przepisów UE (Dyrektywy o dostępności cyfrowej i European Accessibility Act) oraz Polskiego Aktu o Dostępności to kluczowy krok w stronę pełnej inkluzji cyfrowej. Organizacje działające w Polsce i na rynku unijnym muszą jak najszybciej rozpocząć prace nad dostosowaniem swoich produktów i usług, uwzględniając harmonizowane standardy techniczne oraz wymogi dotyczące procesów i dokumentacji. Dzięki temu możliwe będzie nie tylko uniknięcie kar finansowych, ale przede wszystkim zapewnienie równych szans wszystkim użytkownikom niezależnie od ich ograniczeń.
