W ostatnich latach temat dostępności w instytucjach publicznych oraz organizacjach pozarządowych zyskał na znaczeniu nie tylko w wymiarze prawnym, ale także społecznym i organizacyjnym. Wynika to wprost z zapisów Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z 2019 roku oraz przepisów szczegółowych dotyczących dostępności cyfrowej, architektonicznej i komunikacyjno-informacyjnej.
Poniższy artykuł stanowi praktyczny przewodnik dla organizacji pozarządowych, instytucji kultury, samorządów oraz podmiotów realizujących projekty finansowane ze środków publicznych. Opisuje obowiązki wynikające z przepisów oraz rekomendacje dotyczące wdrażania dostępności w praktyce, szczególnie w kontekście ewakuacji, komunikacji, organizacji wydarzeń i cyfrowych rozwiązań.
Dalszą część artykułu przeczytasz poniżej - pod formularzem.
Dlaczego dostępność jest obowiązkiem, a nie opcją?
Każdy projekt, którego realizacja opiera się choć częściowo na środkach publicznych, musi być dostosowany do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami. Dotyczy to zarówno osób z niepełnosprawnościami, jak i seniorów, osób z czasowymi ograniczeniami mobilności czy osób z ograniczeniami sensorycznymi.
Obowiązki wynikają wprost z przepisów prawa:
- Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (2019)
- Ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się (2011)
- Ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (2019)
Przepisy obejmują:
- dostępność architektoniczną,
- dostępność informacyjno-komunikacyjną,
- dostępność cyfrową.
Dostępność architektoniczna — bezpieczeństwo i ewakuacja
Jednym z najważniejszych, a często pomijanych aspektów dostępności jest zapewnienie bezpiecznej i skutecznej ewakuacji osobom ze szczególnymi potrzebami. Każda instytucja oraz organizator wydarzeń finansowanych ze środków publicznych ma obowiązek:
- opracowania i wdrożenia procedur ewakuacyjnych uwzględniających osoby z niepełnosprawnościami,
- przeszkolenia kadry w zakresie obsługi takich osób podczas zagrożenia,
- przygotowania miejsc dostępnych: z podjazdami, szerokimi korytarzami, dostępem do toalety dostosowanej dla osób z niepełnosprawnością oraz punktów informacyjnych.
Warto pamiętać, że w przypadku realizacji grantów lub projektów wymagających organizacji spotkań i szkoleń — miejsce wydarzenia musi spełniać wymogi dostępności architektonicznej.
Dostępność informacyjno-komunikacyjna — kluczowa dla instytucji i NGO
Ten obszar dostępności często sprawia najwięcej problemów organizacjom i instytucjom. Obejmuje on zapewnienie, by każdy uczestnik lub odbiorca projektu miał możliwość otrzymania informacji i uczestnictwa na równych prawach, niezależnie od ograniczeń.
Obowiązki w tym zakresie:
- Zapewnienie tłumacza języka migowego w przypadku wydarzeń organizowanych ze środków publicznych, jeśli uczestniczy w nich osoba głucha i zgłosi taką potrzebę.
- Stosowanie napisów rozszerzonych w materiałach audiowizualnych — zawierających informacje nie tylko o dialogach, ale i o dźwiękach, muzyce, efektach.
- Umożliwienie alternatywnej komunikacji — obok numeru telefonu musi być zawsze dostępny adres e-mail lub formularz kontaktowy.
- W miarę możliwości stosowanie pętli indukcyjnych lub systemów FM dla osób słabosłyszących.
- Umieszczanie informacji o projektach również w postaci tekstu łatwego do czytania (ETR) — dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Dostępność cyfrowa — obowiązki organizacji realizujących projekty z grantów
Ustawa o dostępności cyfrowej nakłada obowiązki nie tylko na instytucje publiczne, ale również na podmioty, które realizują projekty finansowane w co najmniej 50% ze środków publicznych. Oznacza to, że organizacje pozarządowe również muszą dostosowywać swoje strony internetowe i materiały cyfrowe.
Najważniejsze obowiązki w zakresie dostępności cyfrowej:
- Dostosowanie strony internetowej do standardu WCAG 2.1 na poziomie AA.
- Dodawanie alternatywnych opisów do grafik.
- Możliwość obsługi strony za pomocą klawiatury.
- Zastosowanie kontrastów zgodnych z wymaganiami.
- Dodanie deklaracji dostępności na stronie internetowej — w odpowiedniej, wymaganej prawem formie.
- Publikowanie dokumentów w wersjach dostępnych (np. w formacie dostępnego PDF lub Worda).
Media społecznościowe nie są objęte wymogiem pełnej dostępności, ale nie mogą być jedynym źródłem informacji. Wszystkie ogłoszenia muszą mieć swoje odpowiedniki na dostępnej stronie internetowej lub nośniku cyfrowym zgodnym z polskim prawem.
Deklaracja dostępności — czym jest i jak ją przygotować?
Każda instytucja publiczna oraz organizacja realizująca projekty finansowane z grantów publicznych powinna mieć na swojej stronie deklarację dostępności. To dokument, który informuje użytkowników:
- jakie elementy strony i działalności są dostępne,
- które z nich nie są jeszcze dostosowane,
- jakie są powody braku dostępności,
- kiedy planowane są zmiany.
Deklaracja powinna zawierać:
- dane kontaktowe osoby odpowiedzialnej za dostępność,
- informacje o możliwości zgłaszania problemów z dostępnością,
- procedurę wnioskowania o zapewnienie dostępności.
Praktyczne wskazówki dla NGO i grantobiorców
Realizując projekty finansowane ze środków publicznych:
- zapewnij dostępny lokal (podjazdy, dostępne toalety, oznaczenia).
- zamieszczaj ogłoszenia i informacje w formach dostępnych na stronie internetowej.
- organizuj komunikację wielokanałową: telefon, e-mail, formularz.
- przygotowuj dokumenty i materiały cyfrowe w formie dostępnej.
- zapewnij dostępność informacyjną podczas wydarzeń — tłumacz PJM, napisy do filmów, audiodeskrypcja.
- pamiętaj o przeszkoleniu personelu w zakresie obsługi osób ze szczególnymi potrzebami.
- opracuj procedury ewakuacji uwzględniające osoby z niepełnosprawnościami.
Podsumowanie
Dostępność to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim wyraz szacunku i równego traktowania wszystkich uczestników życia społecznego. Wdrażając procedury dostępności, organizacje pokazują, że są nowoczesne, świadome i otwarte. Dzięki temu zyskują nie tylko lepszy wizerunek, ale też realnie zwiększają zasięg i skuteczność swoich działań.
Każdy projekt i wydarzenie organizowane ze środków publicznych powinny być dostępne — architektonicznie, informacyjnie i cyfrowo. To inwestycja, która się opłaca.
Zapytanie ofertowe
Zapytaj o szczegóły oferty. Prześlij wymagania w opisie lub załączonym briefie.
